I, 26

Primera parte > Tratado relativo a la esencia de Dios > De la bienaventuranza divina


Prima pars
Quaestio 26
Prooemium

[29544] Iª q. 26 pr.
Ultimo autem, post considerationem eorum quae ad divinae essentiae unitatem pertinent, considerandum est de divina beatitudine. Et circa hoc quaeruntur quatuor.
Primo, utrum beatitudo Deo competat.
Secundo, secundum quid dicitur Deus esse beatus, utrum secundum actum intellectus.
Tertio, utrum sit essentialiter beatitudo cuiuslibet beati.
Quarto, utrum in eius beatitudine omnis beatitudo includatur.

 
Primera parte
Cuestión 26
Proemio

[29544] Iª q. 26 pr.
Concluido el estudio de lo que pertenece a la unidad de la esencia divina, quédanos ahora tratar de la bienaventuranza de Dios, y en esta materia se han de averiguar cuatro cosas.
1. Si la bienaventuranza conviene a Dios.;
2. Por razón de qué es Dios bienaventurado, y si lo es por el acto del entendimiento;
3. Si es esencialmente la bienaventuranza de cada uno de los bienaventurados.;
4. Si en su bienaventuranza está incluida toda bienaventuranza.




Primera parte > Tratado relativo a la esencia de Dios > De la bienaventuranza divina > Si la bienaventuranza compete a Dios


Prima pars
Quaestio 26
Articulus 1

[29545] Iª q. 26 a. 1 arg. 1
Ad primum sic proceditur. Videtur quod beatitudo Deo non conveniat.
Beatitudo enim, secundum Boetium, in III de Consol., est status omnium bonorum aggregatione perfectus. Sed aggregatio bonorum non habet locum in Deo, sicut nec compositio. Ergo Deo non convenit beatitudo.

 
Primera parte
Cuestión 26
Artículo 1

[29545] Iª q. 26 a. 1 arg. 1
DIFICULTADES. Parece que la bienaventuranza no compete a Dios.
1. Según Boecio, bienaventuranza es un “estado perfecto por acumulación de todos los bienes”. Pero en Dios no ha lugar a la acumulación de bienes, como tampoco a la composición. Luego no le compete la bienaventuranza.

[29546] Iª q. 26 a. 1 arg. 2
Praeterea, beatitudo, sive felicitas, est praemium virtutis, secundum philosophum, in I Ethic. Sed Deo non convenit praemium, sicut nec meritum. Ergo nec beatitudo.

 

[29546] Iª q. 26 a. 1 arg. 2
2. Según el Filósofo, la bienaventuranza o felicidad es el “premio de la virtud”. Pero en Dios no caben ni premio ni mérito. Luego tampoco cabe la bienaventuranza.

[29547] Iª q. 26 a. 1 s. c.
Sed contra est quod dicit apostolus, I ad Tim. ultimo, quem suis temporibus ostendet Deus beatus et solus potens, rex regum et dominus dominantium.

 

[29547] Iª q. 26 a. 1 s. c.
POR OTRA PARTE, dice el Apóstol (1Tm 5,15): “A quien hará aparecer a su tiempo el Dios bienaventurado y único poderoso, Rey de reyes y Señor de señores”.

[29548] Iª q. 26 a. 1 co.
Respondeo dicendum quod beatitudo maxime Deo competit. Nihil enim aliud sub nomine beatitudinis intelligitur, nisi bonum perfectum intellectualis naturae; cuius est suam sufficientiam cognoscere in bono quod habet; et cui competit ut ei contingat aliquid vel bene vel male, et sit suarum operationum domina. Utrumque autem istorum excellentissime Deo convenit, scilicet perfectum esse, et intelligentem. Unde beatitudo maxime convenit Deo.

 

[29548] Iª q. 26 a. 1 co.
RESPUESTA. A Dios compete la bienaventuranza en grado máximo. Con el nombre de bienaventuranza no se entiende más que el bien perfecto de la naturaleza intelectual, cuyo es conocer su propia satisfacción en el bien de que goza, y a la que compete ser dueña de sus acciones y susceptible de que le sobrevengan cosas buenas o malas. Pues bien, ambas condiciones, o sea, la de ser perfecto y la de ser inteligente, son propias de Dios en grado máximo, y, por tanto, en el mismo grado lo es la bienaventuranza.

[29549] Iª q. 26 a. 1 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod aggregatio bonorum est in Deo non per modum compositionis, sed per modum simplicitatis, quia quae in creaturis multiplicia sunt, in Deo praeexistunt simpliciter et unite, ut supra dictum est.

 

[29549] Iª q. 26 a. 1 ad 1
SOLUCIONES. 1. La acumulación de bienes que hay en Dios no es por modo de composición, sino por modo de perfección simple, porque, según hemos visto (S.Th. 1, 4, 2 ad 1; q.13, 4), lo que en las criaturas es múltiple, preexiste en Dios de modo simple y unificado.

[29550] Iª q. 26 a. 1 ad 2
Ad secundum dicendum quod esse praemium virtutis accidit beatitudini vel felicitati, inquantum aliquis beatitudinem acquirit, sicut esse terminum generationis accidit enti, inquantum exit de potentia in actum. Sicut igitur Deus habet esse, quamvis non generetur; ita habet beatitudinem, quamvis non mereatur.

 

[29550] Iª q. 26 a. 1 ad 2
2. Ser premio de la virtud es cosa accidental en la bienaventuranza, en cuanto es una bienaventuranza adquirida, lo mismo que es accidental en el ser que sea término de la generación, por cuanto pasa de la potencia al acto, por tanto, así como Dios tiene ser sin haber sido engendrado, así también tiene bienaventuranza sin haberla merecido.




Primera parte > Tratado relativo a la esencia de Dios > De la bienaventuranza divina > Si se llama a Dios bienaventurado por el entendimiento


Prima pars
Quaestio 26
Articulus 2

[29551] Iª q. 26 a. 2 arg. 1
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod Deus non dicatur beatus secundum intellectum.
Beatitudo enim est summum bonum. Sed bonum dicitur in Deo secundum essentiam, quia bonum respicit esse, quod est secundum essentiam, secundum Boetium, in libro de Hebdomad. Ergo et beatitudo dicitur in Deo secundum essentiam, et non secundum intellectum.

 
Primera parte
Cuestión 26
Artículo 2

[29551] Iª q. 26 a. 2 arg. 1
DIFICULTADES. Parece Que Dios no se llama bienaventurado por el entendimiento.
1. La bienaventuranza es el sumo bien. El bien se atribuye a Dios por esencia, ya que el bien connota el ser, Y éste, según Boecio, en Dios es esencial. Luego la bienaventuranza también se atribuye a Dios por razón de la esencia y no por razón del entendimiento.

[29552] Iª q. 26 a. 2 arg. 2
Praeterea, beatitudo habet rationem finis. Finis autem est obiectum voluntatis, sicut et bonum. Ergo beatitudo dicitur in Deo secundum voluntatem, et non secundum intellectum.

 

[29552] Iª q. 26 a. 2 arg. 2
2. La bienaventuranza tiene razón de fin, y el fin, lo mismo que el bien, es objeto de la voluntad. Luego según la voluntad, y no según el entendimiento, se dice que es Dios bienaventurado.

[29553] Iª q. 26 a. 2 s. c.
Sed contra est quod Gregorius dicit, XXXII Moralium, ipse gloriosus est, qui, dum seipso perfruitur, accedentis laudis indigens non est. Esse autem gloriosum significat esse beatum. Cum igitur Deo fruamur secundum intellectum, quia visio est tota merces, ut dicit Augustinus, videtur quod beatitudo dicatur in Deo secundum intellectum.

 

[29553] Iª q. 26 a. 2 s. c.
POR OTRA PARTE, dice San Gregorio: “Es glorioso el que para disfrutar de sí no necesita de las alabanzas ajenas”, y ser glorioso significa ser bienaventurado. Si, pues, de Dios gozamos por el entendimiento, porque “la visión es toda la recompensa”, como dice San Agustín, parece que la bienaventuranza se atribuye a Dios por razón del entendimiento.

[29554] Iª q. 26 a. 2 co.
Respondeo dicendum quod beatitudo, sicut dictum est, significat bonum perfectum intellectualis naturae. Et inde est quod, sicut unaquaeque res appetit suam perfectionem, ita et intellectualis natura naturaliter appetit esse beata. Id autem quod est perfectissimum in qualibet intellectuali natura, est intellectualis operatio, secundum quam capit quodammodo omnia. Unde cuiuslibet intellectualis naturae creatae beatitudo consistit in intelligendo. In Deo autem non est aliud esse et intelligere secundum rem, sed tantum secundum intelligentiae rationem. Attribuenda ergo est Deo beatitudo secundum intellectum, sicut et aliis beatis, qui per assimilationem ad beatitudinem ipsius, beati dicuntur.

 

[29554] Iª q. 26 a. 2 co.
RESPUESTA. La bienaventuranza, como hemos dicho (a.1), significa, el bien perfecto de la naturaleza intelectual, pues así como todas las cosas apetecen su perfección, la naturaleza intelectual apetece ser bienaventurada. Ahora bien, lo más perfecto que hay en la naturaleza intelectual es la operación intelectual, por la que en cierto modo adquiere todas las cosas y, por consiguiente, la bienaventuranza de toda naturaleza intelectual consiste en entender. Y aunque en Dios el ser y el entender no son realmente distintos, tienen, sin embargo, distintos conceptos, y, por consiguiente, la bienaventuranza se ha de atribuir a Dios por el entendimiento, como también a los otros bienaventurados, que se llaman tales por asimilación con la bienaventuranza divina.

[29555] Iª q. 26 a. 2 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod ex illa ratione probatur quod Deus sit beatus secundum suam essentiam, non autem quod beatitudo ei conveniat secundum rationem essentiae, sed magis secundum rationem intellectus.

 

[29555] Iª q. 26 a. 2 ad 1
SOLUCIONES. 1. La razón alegada prueba que Dios es bienaventurado por esencia, pero no que le convenga la bienaventuranza por razón de la esencia, sino más bien por razón del entendimiento.

[29556] Iª q. 26 a. 2 ad 2
Ad secundum dicendum quod beatitudo, cum sit bonum, est obiectum voluntatis. Obiectum autem praeintelligitur actui potentiae. Unde, secundum modum intelligendi, prius est beatitudo divina, quam actus voluntatis in ea requiescentis. Et hoc non potest esse nisi actus intellectus. Unde in actu intellectus attenditur beatitudo.

 

[29556] Iª q. 26 a. 2 ad 2
2. La bienaventuranza, puesto que es un bien, es objeto de la voluntad. Pero el objeto es cosa que se concibe como anterior al acto de la potencia, y, por tanto, según nuestro modo de entender, antes es la bienaventuranza divina que el acto de la voluntad que en ella reposa, y ésta no puede ser más que el acto del entendimiento, y por esto en el acto del entendimiento se coloca la bienaventuranza.




Primera parte > Tratado relativo a la esencia de Dios > De la bienaventuranza divina > Si Dios es la bienaventuranza de cada uno de los bienaventurados


Prima pars
Quaestio 26
Articulus 3

[29557] Iª q. 26 a. 3 arg. 1
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod Deus sit beatitudo cuiuslibet beati.
Deus enim est summum bonum, ut supra ostensum est. Impossibile est autem esse plura summa bona, ut etiam ex superioribus patet. Cum igitur de ratione beatitudinis sit, quod sit summum bonum, videtur quod beatitudo non sit aliud quam Deus.

 
Primera parte
Cuestión 26
Artículo 3

[29557] Iª q. 26 a. 3 arg. 1
DIFICULTADES. Parece que Dios es la bienaventuranza de cada uno de los bienaventurados.
1. Según hemos dicho (S.Th. 1, 6, 2), Dios es el sumo bien, y es imposible que haya muchos bienes supremos, como también dijimos (S.Th. 1, 11, 3). Si, pues, es de esencia de la bienaventuranza que sea el sumo bien, parece que no puede serlo más que Dios.

[29558] Iª q. 26 a. 3 arg. 2
Praeterea, beatitudo est finis rationalis naturae ultimus. Sed esse ultimum finem rationalis naturae, soli Deo convenit. Ergo beatitudo cuiuslibet beati est solus Deus.

 

[29558] Iª q. 26 a. 3 arg. 2
2. La bienaventuranza es el último fin de la naturaleza racional. Pero ser fin último de la naturaleza racional compete exclusivamente a Dios. Luego solamente Dios es la felicidad de cada uno de los bienaventurados.

[29559] Iª q. 26 a. 3 s. c.
Sed contra, beatitudo unius est maior beatitudine alterius, secundum illud I Cor. XV, stella differt a stella in claritate. Sed Deo nihil est maius. Ergo beatitudo est aliquid aliud quam Deus.

 

[29559] Iª q. 26 a. 3 s. c.
POR OTRA PARTE, la bienaventuranza de unos es mayor que la de otros, pues como dice el Apóstol (1Co 15,41), “una estrella se diferencia de otra estrella en el resplandor”. Pero mayor que Dios no hay nada. Luego la bienaventuranza es cosa distinta de Dios.

[29560] Iª q. 26 a. 3 co.
Respondeo dicendum quod beatitudo intellectualis naturae consistit in actu intellectus. In quo duo possunt considerari, scilicet obiectum actus, quod est intelligibile; et ipse actus, qui est intelligere. Si igitur beatitudo consideretur ex parte ipsius obiecti, sic solus Deus est beatitudo, quia ex hoc solo est aliquis beatus, quod Deum intelligit; secundum illud Augustini, in V libro Confess., beatus est qui te novit, etiam si alia ignoret. Sed ex parte actus intelligentis, beatitudo est quid creatum in creaturis beatis, in Deo autem est etiam secundum hoc, aliquid increatum.

 

[29560] Iª q. 26 a. 3 co.
RESPUESTA. La bienaventuranza de la naturaleza intelectual consiste en el acto del entendimiento, en el cual se pueden distinguir dos cosas: el objeto del acto, que es lo inteligible, y el acto mismo, que es la acción de entender. Si, pues, la bienaventuranza se considera por parte del objeto, entonces sólo Dios es la bienaventuranza, pues sólo porque entiende a Dios es alguien bienaventurado, como dice San Agustín: “Bienaventurado el que te conoce, aunque ignore las otras cosas”. En cambio, por parte del acto del que entiende, la bienaventuranza en las criaturas bienaventuradas es una cosa creada, si bien en Dios, incluso en este aspecto, es algo mercado.

[29561] Iª q. 26 a. 3 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod beatitudo, quantum ad obiectum, est summum bonum simpliciter, sed quantum ad actum, in creaturis beatis, est summum bonum, non simpliciter, sed in genere bonorum participabilium a creatura.

 

[29561] Iª q. 26 a. 3 ad 1
SOLUCIONES. 1. La bienaventuranza, en cuanto al objeto, es el bien sumo en absoluto; pero en cuanto al acto no es en las criaturas bienaventuradas el bien sumo en absoluto, sino en el género de bienes que la criatura puede participar.

[29562] Iª q. 26 a. 3 ad 2
Ad secundum dicendum quod finis est duplex, scilicet cuius et quo, ut philosophus dicit, scilicet ipsa res, et usus rei, sicut avaro est finis pecunia, et acquisitio pecuniae. Creaturae igitur rationalis est quidem Deus finis ultimus ut res; beatitudo autem creata ut usus, vel magis fruitio, rei.

 

[29562] Iª q. 26 a. 3 ad 2
2. Hay un doble fin, que el Filósofo llama fin “del que” y fin “por el que”; como si dijéramos, la cosa u objeto y el uso o disfrute de ella. El fin, por ejemplo, del avaro es el dinero y la adquisición del dinero. Pues bien, Dios es fin último de la criatura racional como objeto, y la bienaventuranza creada es fin último como uso, o mejor dicho, como fruición del objeto.




Primera parte > Tratado relativo a la esencia de Dios > De la bienaventuranza divina > Si en la bienaventuranza de Dios está incluida toda bienaventuranza


Prima pars
Quaestio 26
Articulus 4

[29563] Iª q. 26 a. 4 arg. 1
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod beatitudo divina non complectatur omnes beatitudines.
Sunt enim quaedam beatitudines falsae. Sed in Deo nihil potest esse falsum. Ergo divina beatitudo non complectitur omnem beatitudinem.

 
Primera parte
Cuestión 26
Artículo 4

[29563] Iª q. 26 a. 4 arg. 1
DIFICULTADES. Parece que la bienaventuranza de Dios no abarca toda bienaventuranza.
1. Hay bienaventuranzas falsas. Pero nada en Dios puede ser falso. Luego la, bienaventuranza divina no abarca toda bienaventuranza.

[29564] Iª q. 26 a. 4 arg. 2
Praeterea, quaedam beatitudo, secundum quosdam, consistit in rebus corporalibus, sicut in voluptatibus, divitiis, et huiusmodi, quae quidem Deo convenire non possunt, cum sit incorporeus. Ergo beatitudo eius non complectitur omnem beatitudinem.

 

[29564] Iª q. 26 a. 4 arg. 2
2. Hay cierta felicidad que consiste, según algunos, en cosas corpóreas, v. gr., en los placeres, en las riquezas y en otras parecidas, que no pueden darse en Dios, que es incorpóreo. Luego la bienaventuranza divina no incluye toda bienaventuranza.

[29565] Iª q. 26 a. 4 s. c.
Sed contra est quod beatitudo est perfectio quaedam. Divina autem perfectio complectitur omnem perfectionem, ut supra ostensum est. Ergo divina beatitudo complectitur omnem beatitudinem.

 

[29565] Iª q. 26 a. 4 s. c.
POR OTRA PARTE, la bienaventuranza es una perfección. Pero la perfección divina incluye todas las perfecciones, según hemos visto (S.Th. 1, 4, 2). Luego la bienaventuranza divina incluye toda bienaventuranza.

[29566] Iª q. 26 a. 4 co.
Respondeo dicendum quod quidquid est desiderabile in quacumque beatitudine, vel vera vel falsa, totum eminentius in divina beatitudine praeexistit. De contemplativa enim felicitate, habet continuam et certissimam contemplationem sui et omnium aliorum, de activa vero, gubernationem totius universi. De terrena vero felicitate, quae consistit in voluptate, divitiis, potestate, dignitate et fama, secundum Boetium, in III de Consol., habet gaudium de se et de omnibus aliis, pro delectatione, pro divitiis, habet omnimodam sufficientiam, quam divitiae promittunt, pro potestate, omnipotentiam, pro dignitate, omnium regimen, pro fama vero, admirationem totius creaturae.

 

[29566] Iª q. 26 a. 4 co.
RESPUESTA. Cuanto de deseable hay en cualquier clase de felicidad, todo preexiste de modo más elevado en la bienaventuranza divina. Por lo que se refiere a la felicidad contemplativa, tiene la contemplación continua y ciertísima de sí mismo y de todas las otras cosas, y en cuanto a la activa, tiene el gobierno de todo el universo. De la felicidad terrena, que, según Boecio, consiste en placeres, riquezas, poderío, dignidad y fama, por riqueza tiene la omnímoda abundancia que la riqueza promete; por poderío, la omnipotencia; por dignidad, el gobierno de todos los seres, y por fama, la admiración de todas las criaturas.

[29567] Iª q. 26 a. 4 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod beatitudo aliqua secundum hoc est falsa, secundum quod deficit a ratione verae beatitudinis, et sic non est in Deo. Sed quidquid habet de similitudine, quantumcumque tenui, beatitudinis, totum praeexistit in divina beatitudine.

 

[29567] Iª q. 26 a. 4 ad 1
SOLUCIONES. 1. En tanto una felicidad es falsa en cuanto no reúne las condiciones de la verdadera, y de este modo no está en Dios. Sin embargo, cuanto tenga de semejanza, por tenue que sea, con la verdadera felicidad, todo preexiste en la bienaventuranza divina.

[29568] Iª q. 26 a. 4 ad 2
Ad secundum dicendum quod bona quae sunt in corporalibus corporaliter, in Deo sunt spiritualiter, secundum modum suum.
Et haec dicta sufficiant de his quae pertinent ad divinae essentiae unitatem.

 

[29568] Iª q. 26 a. 4 ad 2
2. Los bienes que en los seres corpóreos están corporalmente, en Dios están espiritualmente, como requiere su modo de ser.
Y en la materia de lo que pertenece a la unidad de la esencia divina baste con lo dicho (Cf. introducción cuestión 2).

Cuestión precedente

 

Cuestión siguiente